Mehmet DEMİRCİ
ÇUKUROVA ÂŞIKLIK GELENEĞİ ve ÂŞIK FEYMANİ’NİN YERİ
Çukurova âşıklık geleneğinin en usta temsilcilerinden birçoğuna ev sahipliği yapmış bir kültür bölgesidir. Bu yörenin Türk halk edebiyatı açısından yeri çok önemlidir. Çünkü bu yörede âşık edebiyatının zirve isimleri yaşamış ve günümüzde de yaşayan usta âşıklara vardır.
Bu bölgede yaşamış çok sayıda âşıktan isimleri günümüze ulaşanlardan bazıları şunlardır: “Karacaoğlan, Dadaloğlu, Deli Boran, Gündeşlioğlu, Alu Beşe, Yeğen Ali, Âşık Ferrahî, Derdiçok, Seyit Osman Cingözoğlu, Sıdkı Pervane, İnce Arap, Âşık Deli Hazım, Âşık Duran Şıhlıoğlu, Âşık Fidanî, Âşık Hüdaî, Âşık İmamî, Âşık Nesimî Çimen, Gaderim, Haydar Aslan, Kul Mustafa, İsmet Atlı, Âşık Ali Kemal, Kara Mehmet”.
Çağımızda yaşanan hızlı değişim halk edebiyatını da etkilemiştir. Bu etkinin özellikle popüler kültür denilen akım nedeniyle olumsuz yönde olduğu söylenebilir. Özelikle müzikte belirgin olarak ortaya çıkan kültürel yozlaşmaya karşı hala ayakta kalma savaşı veren geleneklerden biridir âşıklık. Bu geleneğin ülkenin belirli yörelerinde hala yaşatılmaya çalışılması, ancak âşıkların çabasıyla olmaktadır. Çukurova’da da âşıklık geleneğini hala sürdüren birçok âşık yaşamaktadır. Bu âşıklardan bazıları şunlardır: “Âşık Feymânî, Âşık Hacı Karakılçık, Dertli Kâzım, Gül Ahmet, Âşık Eyyubî, Âşık Osman Akçay, Âşık Sübhandereli, Âşık Hakkı Tanrıkulu, Dertli Polat, Âşık Cemil Şençalar, Âşık Medenî, Âşık Abbas Güneyli, Adnan Özcandan, Ozan Mercan, Postacı İbrahim, Mustafa Karakılçık”.
Günümüzde yaşayan âşıklardan biri olan Âşık Feymânî’nin Çukurova âşıklık geleneğine katkısı büyük olmuştur. Âşık Feymânî, sahneye ilk olarak İstanbul’da çıkmaya başlamış, daha sonra ülkenin bütün şehirlerinde konserler vermiştir. Yurt dışında da çeşitli ülkelerde Türkiye’yi temsil eden Âşık Feymânî’nin binlerce şiiri ve bestelenmiş yüzlerce türküsü vardır. Hayatı ve eserleri makale, tez ve kitap olarak birçok bilimsel çalışma ile ortaya koyulmuştur.
Âşık Feymânî, yaşarken adına şenlikler düzenlenen ilk âşıktır. 1997 yılından itibaren Osmaniye’de 16 yıl uluslararası bir şenlik düzenlenmiş ve 2010 yılından beri de Kadirli’de 8 kez ulusal düzeyde Âşık Feymânî Şenliği yapılmaktadır. Yine adına 2 sempozyum ve 2 panel düzenlenmiştir. Ders kitaplarında hayatı ve eserleri yer almış, üniversiteye giriş ile memurluk sınavlarında konu başlığı olarak Âşık Feymânî ismi zorunlu olmuştur. Kendi yazdığı şiir kitaplarının yanı sıra bir de kendinin tasnif ettiği halk hikâyesi kitabı vardır. Âşık Feymânî, ayrıca derleme ve bilimsel çalışmalar da yapmaktadır.
Âşık Feymânî’nin bir özelliği de Çukurova âşıklık geleneğindeki bütün dallara hâkim olmasının yanı sıra Doğu Anadolu âşıklık geleneğini de iyi biliyor olmasıdır. Çukurova’da yetişmiş olan Âşık Hüdai, Kul Mustafa ve kayınpederi olan Âşık Deli Hazım’ı usta olarak kabul eden Âşık Feymânî, yörede birçok aşığa da yetişmeleri için ustalık yapmıştır. Çukurova âşıklık geleneği içinde yetişen Âşık Feymânî, gerek Çukurova kültürüne gerekse Türk Halk Edebiyatına hala önemli katkılar sağlamaktadır.
Kaynak: DEMİRCİ Mehmet, “Çukurova Âşıklık Geleneği ve Âşık Feymani’nin Yeri”, (Ed. Hüseyin UZEL), Konuştuğumuz Dile Serenat 6 – “Âşık Şiirinde Bir Mektep Adam / Feymani”, Hatay Medya, 2018, s.12-13.